Systemisch kijken betekent vaak kijken naar waarom jij iets doet. Onbewust draag je mee wat bijvoorbeeld je ouders, je grootouders of andere familieleden je meegaven. En zij soms weer van hun ouders overnamen. Dat gaat verder dan gewoontes en regeltjes. Uit mijn eigen geschiedenis herken ik dat. Deze blog gaat over eten, gezelligheid en een lekker biertje.
Regeltjes in mijn achterhoofd zijn dat je je bord leegeet. En dat je restjes niet zomaar weggooit maar de volgende dag gewoon hergebruikt. Dat is allemaal heel goed tegen voedselverspilling. En ik heb een man die echt een kei is in het maken van een pastasaus waarin je gewoon weer iets meeneemt wat over was. Het is één keer te ver gegaan. Toen aten we een eenpansmaaltijd met elleboogjes macaroni, rijst én aardappelen. Smaakte best, maar er zijn grenzen. Althans dat vond een van de kinderen dan toch.
Die 'regeltjes' in je hoofd, kun je vaak herleiden naar opvoeding of normen en waarden in de samenleving. Ik kon me jaren geleden dus echt ergeren aan het maken van een ketting van macaroni op school. Dat doe je niet met eten. En hoe vaak heb ik niet gezegd 'honger maakt rauwe bonen zoet'. Terwijl ik dus nog geen enkele dag van mijn leven iets heb ervaren wat ook maar in de verste verte op honger lijkt.
Restjes opeten, de pan leegmaken, het betekent in de loop der tijd natuurlijk dat je zwaarder wordt. Niet goed voor mij. En toch ... Eten hoort ook bij 'gezelligheid'. Maar hoe lang heeft het niet geduurd voor ik tegen mezelf kon zeggen dat een Frans kaasje niet een extraatje in de avond moet zijn maar onderdeel kan zijn van een tapasplank die je in plaats van een andere maaltijd eet? Hoe lang is een boswandeling niet geëindigd met een glas Trappist?
Rozijntje
Voor mij is inmiddels inzichtelijk dat ik ook de neiging had te eten als ik alleen was. Of aanhikte tegen een zware klus in mijn werk. Helemaal niets gezelligs aan. In mindfulness is een beroemde oefening het bewust eten van één rozijntje. Maar je kan die ook ook doen met een framboos, een klein tomaatje of iets heel anders. Als je de tijd neemt om elke hap van je maaltijd wat vaker te kauwen, eet je rustiger en heb je sneller het gevoel 'vol' te zitten. Dus eet je minder. Zelf moest ik ooit voor een operatie een kilo of vijf afvallen. Het werden er twaalf. Scheelt dus echt kledingmaten. Ik geef meteen toe dat het een paar jaar later weer deels erbij gekomen is, maar ik sta wel anders tegenover eten en snoepen. Dus zelfs als je me kent en onthouden hebt dat ik dol ben op dropjes: niet meenemen.
In coaching van mezelf heb ik stilgestaan bij hoe het nu komt dat die eet-regeltjes in mijn hoofd zitten. Mijn vader heeft bijvoorbeeld in een Jappenkamp gezeten en echt honger ervaren. Van hem komt eigenlijk dat je eten niet weggooit, dat je soms alleen maakt wat nodig is. Bij hem kon dat extreem doorslaan met het inslaan van hele voorraden eten en het uittellen van hoe lang je daarmee zou kunnen doen.
Ook groeide ik op in de tijd dat voor het eerst echte hongersnoden op televisie zichtbaar werden. Harde beelden. In het archief van het AD zit nog een artikel over 'Hoe het Biafrabuikje een luguber begrip werd'. (Het embedden van artikelen of muziek heeft van alles met copyright en kosten daarvan te maken, dus zoek zelf maar op.)
Weten waar 'een regeltje' vandaan komt, is vaak voldoende om er minder strak mee om te gaan. Zeker als je in coaching ontdekt dat heel veel mensen eenzelfde regeltje in hun hoofd hebben ingeprent. Dat geldt voor regeltjes over eten. Maar ook over alle andere regeltjes die stemmetjes in ons hoofd werden. Coaching kan bij veel issues rond eten, helpend zijn. Soms gaat het dan over een zelfbeeld (ik ben te dik, te dun, ik moet afvallen, ik wil afvallen, ik moet aankomen).
Vermijding
DenkendHart werkt niet met patiënten. DenkendHart doet niet aan leefstijlinterventies op dit vlak. Een coach is geen diëtist. Maar de coach van DenkendHart weet wel dat eten én drinken voor coachees soms een thema zijn. Vaak heeft eten of drinken te maken met vermijding. Dan is het zinvol uit te zoeken wat iemand vermijdt. Waarom ga ik snoepen als ik alleen ben? Hoe zeg je 'nee' tegen een tweede stukje taart? Hoe komt het nou dat sinds het niet lekker loopt op je werk, je bent begonnen met elke avond een fles wijn wegdrinken? Waarom pak je steeds vaker een borrel voor het slapen terwijl je best weet dat je dan echt niet beter slaapt? Onbewuste regeltjes, maar ook onbewust handelen. Misschien niet jouw coachthema. Maar misschien toch een beetje?
Het systemische in coaching rond een dergelijk thema zit in kijken naar jouw context; plek, plaats en tijd waarop je toegeeft aan zoiets. En soms ook in waarom je zo 'denkt'. Helpt het te weten waar die gedachte vandaan komt of is het voldoende die er gewoon te laten 'zijn'? Is snoepen, eten of drinken een symptoom van iets waar je in coaching echt aan wil werken? En ga jij dan luisteren naar dat signaal?
